Venus
skýjaða plánetan
 

Lengi vel vissu menn lítið um venus.  Hún sést reyndar afar vel frá Jörðinni, en magnaðir sjónaukar síðustu alda færðu okkur litlar frekari upplýsingar um þennan bjartasta nágranna okkar.  Plánetan er hjúpuð of þéttu skýjaþykkni til þess að hægt sé að greina með nokkru móti hvers eðlis yfirborð hennar er.  Hún er því gjörólík Merkúri að þessu leyti, því Venus er með afar þykkan lofthjúp.  Hann er tæplega hundrað sinnum þéttari en á Jörðinni!!  Hann samanstendur aðallega af koltvísýringi, svo að þar er erfitt að anda.   Það skýrir reyndar hvers vegna hún sést svona vel frá Jörðinni, því skýin endurvarpa mjög vel sólarljósinu sem lendir á henni.  Venus er eins og svífandi spegill.
En hvað skyldi nú vera undir skýjaþykkninu?  Menn ályktuðu að fyrst skýjaþykknið væri svona mikið þá væri hægt að reikna með töluverðu vatni, jafnvel að plánetan væri einn fljótandi sjór.  Kannski væri líf á Venusi, vegna þess að sjórinn er afar lífvænlegt umhverfi.  Menn kölluðu Venus því systur Jarðar.  Hún virkaði svo lífvænleg.
 
Á sjötta áratugnum kom ýmislegt nýtt í ljós sem braut í bága við þessa draumóra.  Hitastig plánetunnar var vel yfir suðumarki vatns!!  Þetta var fyrsta áfallið, og stuttu seinna (1962) staðfesti geimfarið Mariner að Venus var eins og bræðsluofn, um það bil 475 gráða hita lék um plánetuna alla, jafnt að nóttu sem degi, og á suður og norðupólunum.  Með eins þétt loft og raun bar vitni, og þvílíkan hita, þá var ljóst að Venus var langt frá því að vera sú paradís sem menn dreymdu um.

Hvernig skyldi standa á því að Venus er heitari en Merkúr þrátt fyrir að vera lengra í burtu frá sólinni en hún?  Ástæðan fyrir þessu er sú að lofthjúpurinn er of þéttur til að hleypa hitanum út aftur.  Hann lokast inni í eins konar bræðsluofni of þétts lofthjúps.  Það ætti að vera okkur Jarðarbúum víti til varnaðar, því Venus er ekkert annað en öfgakennt dæmi um gróðurhúsaáhrif.  Skýjafarið sem okkur þótti benda til þess að vatn væri að finna innsiglaði plánetuna sem hreinasta helvíti.  Skýjahulan olli því einnig að þessi bjarta pláneta, sem allir þekkja með berum augum af Jörðinni, sést ekki sem slík.  Skýin sem endurvarpa ljósinu svo vel bregða á sömu stundu skikkju yfir plánetuna og fela hana fyrir nærgöngulum geimkönnuðum.

Með hjálp örbylgna var síðar meir hægt að rannsaka yfirborð Venusar án þess að beinlínis sjá það.  Það sem í ljós kom vakti undrun, því plánetan snýst einn hring í kringum sjálfa sig á 243 dögum.  Í sjálfu sér er ekkert undarlegt að sólarhringurinn skuli vera svona langur, en þar sem Venus fer í kringum sólina á 225 dögum þá kemur upp sú einkennilega staða að sólarhringurinn á Venusi er lengri en árið!!  Og ekki nóg með það, heldur snýst Venus um sjálfa sig réttsælis, en ekki rangsælis eins og allar aðrar plánetur!!

Venus er bjartasta fyrirbæri himinsins, ef við lítum fram hjá sól og tungli, þökk sé þeirri staðreynd að hún er nær Jörðinni en nokkur önnur pláneta (aðeins 100 sinnum lengra í burtu en tunglið) og endurvarp sólarljóssins af skýjahjúpi hennar er geysimikið.  En fáum hefði dottið í hug að þessi kunningi okkar lumaði á svo mörgum óvæntum uppákomum eins og raun bar vitni.
 

1.  Hvaða fyrirbæri á himninum eru bjartari en Venus?
2. Hvað er Venus langt í burtu frá Jörðinni?
3. Af hverju er Venus svona björt?
4. Af hverju þekkjum við Venus svona lítið?
5. Hvers vegna er Venus heitari en Merkúr?
6. Hversu heit er Venus?
7. Hvað eru sólarhringurinn og árið löng á Venusi?
8. Hvernig snýst Venus um sjálfa sig?
9. Af hverju var Venus kölluð systir Jarðar?

 til baka á aðalsíðu